Ochrona praw autorskich dla twórców gier komputerowych: jak zabezpieczyć swoje dzieło?
Rynek gier komputerowych rośnie z roku na rok – tylko w 2023 jego globalna wartość przekroczyła 184 miliardy dolarów (Newzoo). W tym dynamicznym środowisku twórcy gier – zarówno niezależni developerzy, jak i studia – muszą dbać nie tylko o gameplay i grafikę, ale również o zabezpieczenie prawne swojej pracy. W branży, gdzie łatwo o kopiowanie pomysłów, silników, kodu czy postaci, ochrona praw autorskich staje się fundamentem sukcesu i bezpieczeństwa.
Co podlega ochronie w grze komputerowej?
Gra komputerowa to utwór złożony, który składa się z wielu warstw twórczych. Każda z nich może podlegać oddzielnej ochronie prawnej.
Elementy gry objęte ochroną prawa autorskiego:
| Składnik gry | Podlega ochronie? | Podstawa prawna |
|---|---|---|
| kod źródłowy (np. C#, C++, Python) | ✅ tak | jak program komputerowy (art. 74 ustawy o prawie autorskim) |
| grafika, tekstury, UI | ✅ tak | jak utwór plastyczny |
| muzyka i dźwięki | ✅ tak | jak utwór muzyczny/fonogram |
| fabuła, scenariusz, postacie | ✅ tak | jak utwór literacki |
| mechaniki gry | ❌ nie | brak ochrony (mechanika to pomysł, nie wykonanie) |
| tytuł gry | 🔸 możliwie | pod warunkiem oryginalności |
Źródło: Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, art. 1–4
Co NIE podlega ochronie?
- pomysły, koncepcje, idee – np. „gra o przetrwaniu w apokalipsie zombie”
- mechaniki gry – np. system craftingowy czy system punktacji
- języki programowania i algorytmy (jako samodzielne idee)
Dlatego ważne jest nie tylko stworzenie oryginalnego kodu i grafiki, ale również ich udokumentowanie i archiwizacja.
Przeczytaj też o tym, jak psiarz może chronić swoje prawa autorskie.
Twórcy gry – kto posiada prawa autorskie?
W zależności od formy współpracy w projekcie, prawa autorskie mogą przysługiwać:
- twórcy indywidualnemu – jeśli pracujesz sam, masz pełnię praw (osobistych i majątkowych)
- zespołowi – przy współpracy kilku osób powstaje tzw. utwór współautorski
- pracodawcy – jeśli gra powstała w ramach umowy o pracę, prawa majątkowe automatycznie przechodzą na firmę
- na podstawie umowy B2B / freelancera – wymagane pisemne przeniesienie praw lub licencja
Najczęstsze błędy prawne w gamedevie:
- brak pisemnych umów z grafikami, kompozytorami, programistami
- użycie cudzej muzyki lub tekstur bez licencji
- niewłaściwe zastrzeżenie praw autorskich w materiałach promocyjnych
- kopiowanie fabuły lub stylu znanej gry bez zmian
Jak zabezpieczyć swoje prawa jako twórca gry?
1. Sporządzaj umowy z każdym współtwórcą
W umowie należy wskazać:
- kto jest właścicielem praw autorskich do danej części gry
- czy dochodzi do przeniesienia praw majątkowych, czy tylko do udzielenia licencji
- czy twórca zgadza się na modyfikacje, dalsze wykorzystanie i dystrybucję
Pamiętaj: przeniesienie praw musi być zawarte na piśmie, inaczej jest nieważne (art. 53 ustawy).
2. Dokumentuj proces tworzenia gry
- przechowuj wersje robocze kodu i plików graficznych z datą
- zapisuj rozmowy z zespołem (Slack, e-mail)
- używaj GitHub lub GitLaba jako archiwum zmian
- twórz changelogi – dzienniki zmian w projekcie
3. Rejestruj utwór lub korzystaj z usług depozytu
- w Polsce nie ma obowiązkowego rejestru, ale można skorzystać z:
- Safe Creative – darmowa rejestracja utworów cyfrowych
- Copyright.gov (USA) – opcjonalna rejestracja dla międzynarodowej ochrony
- depozyt notarialny – np. złożenie kodu lub gry na nośniku u notariusza
- rejestr blockchain – np. poświadczenie za pomocą timestampów (OriginStamp, Po.et)
4. Zadbaj o licencje na zewnętrzne zasoby
Jeśli korzystasz z:
- dźwięków z bibliotek (np. AudioJungle, Freesound)
- tekstur (np. OpenGameArt)
- fontów i ikon
upewnij się, że posiadasz odpowiednią licencję komercyjną i zachowaj potwierdzenie zakupu lub zgodę autora.
Co robić, gdy ktoś naruszy twoje prawa?
Najczęstsze przypadki naruszeń:
- skopiowanie fragmentów kodu i wprowadzenie ich do innej gry
- kradzież grafiki lub muzyki (np. wykorzystanie bez zgody)
- stworzenie klona gry z podobną nazwą i stylistyką
- sprzedaż twojej gry na pirackich platformach
Etapy reagowania:
- Zbierz dowody: zrzuty ekranu, linki, daty, porównania plików
- Skontaktuj się z naruszycielem: wyślij wezwanie do zaprzestania naruszenia
- Zgłoś sprawę do administratora platformy (Steam, Google Play, itch.io, itd.)
- Skonsultuj się z prawnikiem – możesz dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia praw autorskich
Wsparcie kancelarii prawnej – kiedy warto?
Pomoc kancelarii może okazać się nieoceniona, zwłaszcza gdy:
- potrzebujesz stworzyć wzory umów z zespołem
- planujesz międzynarodową dystrybucję gry
- doszło do plagiatu lub bezprawnego wykorzystania twojego IP
- inwestor lub wydawca żąda dokumentów potwierdzających prawa do gry
Koszt konsultacji prawnej gamedevowej zaczyna się od 400–600 zł netto, ale może ochronić cię przed wielotysięcznymi stratami.
Najlepsze praktyki dla twórców gier
- stwórz wewnętrzny rejestr utworów – kto stworzył grafikę, kod, muzykę
- każda współpraca = pisemna umowa
- korzystaj z legalnych zasobów – nie „pożyczaj” dźwięków z YouTube
- oznaczaj prawa autorskie w dokumentacji gry, menu głównym i creditsach
- twórz i przechowuj changelogi
- reaguj szybko na naruszenia – im dłużej czekasz, tym trudniej działać
Źródła i przepisy:
- Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, 4 lutego 1994 r.
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19940240083/U/D19940083Lj.pdf - „Legal protection of video games” – European Union Intellectual Property Office (EUIPO)
https://euipo.europa.eu/ - „Games Industry Report 2023”, Newzoo
https://newzoo.com
Podsumowanie
Tworzenie gier to sztuka, technologia i biznes w jednym. Ale bez solidnych podstaw prawnych cały projekt może zostać zniszczony przez nieuczciwą konkurencję, kradzież lub niewłaściwe umowy. Niezależnie od tego, czy jesteś solowym developerem, czy prowadzisz studio, zadbaj o swoje prawa autorskie – to one są kluczem do legalnej sprzedaży, inwestycji i rozwoju IP.
Zrób to zanim ktoś zrobi to za ciebie – lub przeciwko tobie.
